بیستم ژانویه" نماد مبارزه در راه آزادی"

از حادثه 20 ژانویه سال 1990 که نماد قهرمانی در تاریخ مبارزه مردم آذربایجان در راه آزادی  می باشد 29 سال میگذرد. فاجعه 20 ژانویه که تجسم مبارزه در راه آزادی و نمونه بارز رسیدن به قله شهادت برای دستیابی به استقلال می باشد هر سال به عنوان روز عزای عمومی به شکلی گسترده گرامی داشته می شود.

سیاست ناعادلادنه سران اتحاد جماهیر شوروی بر علیه سایر ملت های ساکن در امپراطوری، جایگزینی تدریجی رکود اقتصادی طولانی مدت با بحران، عدم اقدامات عملی از سوی دولت در جهت بهبود وضعیت اجتماعی مردم و اینگونه موارد سوء، علاوه بر نارضایتی عمومی، زمینه تحقق آرزوی استقلال را که مردم آذربایجان سالها در ذهن پرورانده بودند را فراهم ساخت. در عین حال، ابراز ادعاهای ارضی ارمنستان و ظهور نیت اشغال گرایانه در قره باغ کوهستانی که در طول تاریخ بخش جدایی ناپذیر و خاک ازلی آذربایجان بوده، موجب تشدید وضعیت اجتماعی- سیاسی گردید.

بدین صورت، از یک طرف بیداری جنبش ملی- آزادیخواهانه مردم آذربایجان، و از طرف دیگر نیز، تشدید وضعیت اجتماعی- سیاسی در داخل کشور بهانه ای شد تا سران اتحاد جماهیر شوروی گام های سختی بر علیه آذربایجان بردارند.

نیروهای ارتش شوروی که در بامداد روز 20 ژانویه وارد باکو شده بودند ساکنین بی دفاع شهر را که به نشانه اعتراض به خیابان ها آمده بودند با انواع سلاح ها با کالیبرهای متفاوت به گلوله بستند. در همین شب 121 نفر در مناطق مختلف باکو از طرف سربازان شوروی به قتل رسیده و بیش از 700 نفر اعم از 25 زن و 20 کودک زخمی شدند. در این حوادث به طور کلی 147 غیر نظامی به هلاکت رسیدند.

فاجعه خونین ژانویه برای اولین بار توسط رهبر ملی حیدر علی اف به طور واقع بینانه از لحاظ سیاسی ارزیابی گردید. وی در روز بعد از فاجعه با به خطر انداختن زندگی خود و خانواده اش، در مقر دایمی آذربایجان در مسکو حضور یافت و اقدام خونین رژیم کمونیستی در آذربایجان را به طور قطعی محکوم نمود. اعتراض خود را به این جنایت انجام گرفته بر علیه مردمانمان و به هلاکت رسانیدن انسان های بی گناه ابراز کرد. در مقابل نمایندگان رسانه های جمعی بین المللی بیانیه ای در خصوص درخواست مجازات محکومان صادر کرده و در غم و اندوه مردم آذربایجان سهیم شد.

بعد از بازگشت پیشوای بزرگ حیدر علی اف به حاکمیت سیاسی با تاکید مردم، در سال 1994 حوادث خونین ژانویه به طور کامل از لحاظ سیاسی- حقوقی ارزیابی گردید. اسامی محکومان فاجعه به طور واضح بیان گردید و با سیاست سازنده وی ایده های آزادی و استقلال که شهدایمان در این راه جان باختند به واقعیت تبدیل شد.

با ابتکار پیشوای بزرگ حیدر علی اف به منظور ابدی ساختن یاد و خاطره شهدای 20 ژانویه، مجموعه بنای یادبود "مشعل ابدی" منحصر به شهدای مبارزه در راه آزادی آذربایجان در خیابان شهدا بنا نهاده شده است. به موجب فرمان رئیس جمهور آذربایجان که در تاریخ 17 ژانویه سال 2000 به امضا رسیده است به شهدای فاجعه 20 ژانویه 1990 لقب افتخاری "شهید 20 ژانویه" داده شده است.

این سیاست امروزه نیز از طرف رئیس جمهور الهام علی اف به عنوان پیرو شایسته راه رهبر ملی،    با موفقیت ادامه داده می شود. رئیس جمهور الهام علی اف نیز حمایت از خانواده شهدا و مصدومان 20 ژانویه را به طور مداوم در مرکز توجه قرار می دهد. به موجب احکام رئیس جمهور، افزایش کمک هزینه و بهبود شرایط معیشت- مسکن اشخاص معلول و خانواده شهدا در رابطه با حوادث 20 ژانویه به عنوان نمونه بارز این توجه و حمایت از طرف جامعه در سطح بالا ارزیابی می شود.

فاجعه به هلاکت رساندن بی امان مردم بی گناه توسط نیروهای شوروی که در زمان حوادث خونین ژانویه سال 1990 به دفاع از وطن برخاسته و فریاد محقانه خود را بر علیه بی عدالتی بالا بردند جنایتی نه تنها بر علیه مردم آذربایجان، بلکه بر علیه ارزش های جامعه جهانی و انسانیت می باشد. این حوادث علیرغم اینکه به صفحه خونین تاریخ آذربایجان بدل گشت، در عین حال وفاداری ملتمان به  سنت های قهرمانانه و آمادگی برای از جان گذشتن در راه استقلال و آزادی وطن را به اثبات رساند.

شهادت بالاترین قله وطن پرستی می باشد. در درگاه خداوند متعال مرتبه شهادت بالاترین مرتبه بعد از پیامبری است. در راه حفاظت و دفاع از وطن با گذشتن از جان و خون به مرتبه رفیع شهادت رسیدن بزرگترین شرافت و غرور می باشد. عمر کسانی که به این مرتبه ارتقاء پیدا می کنند هر چند کوتاه ولی شرافتمندانه و نمونه است. قهرمانی حاصل یک لحظه نیست. کیفیتی است دیکته شده با قوه شخصیت، تربیت و ارزش های معنوی. 

قتل عام ژانویه 1990 هر چند که فاجعه آمیز بود اما نتوانست اراده مردم آذربایجان و عزم مبارزه در راه آزادی ملی را از بین ببرد بر عکس، مردم بیشتر جسور شده و مستقیم در چشمان دشمن نگریستند. پسران و دختران وطن که در همین شب وحشتناک به هلاکت رسیدند صفحه درخشانی در تاریخ آذربایجان نگاشته و راه را برای آزادی و استقلال ملت گشودند. صرفا به همین علت نیز، فاجعه 20 ژانویه نماد مبارزه مردمانمان در راه آزادی می باشد.

فاجعه 20 ژانویه که صفحه قهرمانی تاریخ مبارزه مردم آذربایجان در راه آزادی را شکل می دهد در قلب هر آذربایجانی به همان اندازه ی حس اندوه حس افتخار را نیز بیدار می سازد. مردم آذربایجان فاجعه 20 ژانویه را که در حافظه خونین آنها اثری پاک نشدنی بر جای گذاشت به عنوان نماد مبارزه در راه حق حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان هر سال گرامی میدارند. مردم یاد و خاطره عزیز فرزندان قهرمان خود را با احترامی عمیق یاد می کنند و این فاجعه را هرگز فراموش نخواهند کرد.